| Gothic Steam Phantastic > Artikelen > Gothic Manifest |
 Gothic Manifest |
 |
| -*- Home -*- Daleth-*- I&I RPG -*- Artikelen -*- Forum -*- Credits -*- Links -*- |
Op het Elf Fantasy Forum ontstond een discussie over hoe de Gothic stroming is ontstaan en wat het nu eigenlijk is. Dit is mijn bijdrage aan de discussie.  (De tekst is enigszins aangepast voor GSP): Hoe is Gothic ontstaan? Gothic is aan het einde van de 18e eeuw ontstaan, maar kwam pas goed op in de 19e eeuw. Wat het gemeen heeft met de middeleeuwse gotiek is dat beide verwijzen naar de gothen, een "barbaars" volk zonder enig gevoel voor stijl dat alles kapot maakte > verwant aan de Vandalen. En aangezien men wat nu de gotiek is lelijk vond, werd het gotiek genoemd. Het Gotisch is dan weer de taal van de oude Gothen, een taal die enigszins aan het nederlands verwant is (de gothen leefden in Scandinavië (Gotland, bijvoorbeeld, en Gothenburg ) en trokken vandaar door half Europa tot diep in Spanje en tot op de Krim. De architectuurstijl is later in de 19e eeuw opgepikt en bekend geworden onder de naam Neo-Gotiek, maar dat is eigenlijk een soort nepgotiek die werd geaccepteerd nadat de 19e eeuwse gothiek werd geaccepteerd door het establishment. Deze stijl is aan de romantiek en de Victoriaanse architectuur verwant. Gothic is verwant met de romantiek, de decandenten, en de punk... het is een tegenbeweging geweest en is dat eigenlijk nog. Het is ook meer een beweging in de kunsten dan iets anders, en zeker geen religie of spirituele overtuiging. Het heeft dan ook helemaal niets met wicca te maken - of je moet de wiccans ervan willen beschuldigen alleen maar op shock-effecten en macht uit te zijn (zulke fake-wiccans zijn er ook, helaas). Er steekt dus nog heel wat meer achter dan menigeen denkt. Het gaat meer over macht en vernietiging, over verandering en revolutie, over geweld, shockeren en vergankelijkheid, de dood als ultime verandering, dan over middeleeuwen en zogenaamde gothic muziek... dat hoort eerder bij de trend dan bij het goth zijn. Moderne Goths hebben een inmiddels eeuwenoude geschiedenis. Wat tegenwoordig goths zijn wordt voornamelijk gebaseerd op wat voortkwam uit de punk van de midden jaren 70, waar je al "goths" had als Dave Vanian, Siouxsie Sioux en Robert Smith... die hebben de basis gelegd voor de goths van de jaren 80, maar waren zeker niet de eersten, zij op hun beurt keken bijvoorbeeld de kunst af bij Black Sabbath en Alice Cooper. Waar je dit en nog veel meer over gothics kunt lezen is het boek Gothic: Four Hundred years of Excess Horror Evil and Ruin van Richard Davenport-Hines. Wat is Gothic? Goths zijn individualisten, daarom zal iedere Goth een eigen definitie geven (bijvoorbeeld deze). Sterker nog, een Goth zal zich realiseren dat door het geven van een definitie van “Goth” de lezer de mogelijkheid wordt ontnomen zelf het Gothdom te ontdekken - en daarmee de mogelijkheid zelf een definitie te vinden. Geen echte Goth zal je dus een stap voor stap handleiding kunnen geven van “hoe wordt ik een echte Goth?” Gothic is, zoals ik al eerder aangaf, ontstaan bij de eeuwwisseling van de 18e naar de 19e eeuw. Dat was de tijd waarin de duivel en God transformeerden van een werkelijk bestaande entiteit naar iets dat in jezelf is. Satan bestond niet langer als iets dat je ‘s nachts met volle maan tegen kunt komen, maar zit in jezelf. Je bent zelf verantwoordelijk voor wat je doet, dus je bent ook zelf in staat te veranderen. Je kunt de schuld voor je lot niet langer bij de Duivel leggen; maar ook het geluk kun je niet langer aan een God toeschrijven. Een voorbeeld van een extreme verandering door de eigen wil in de wereld van de gothische literatuur is Dr Jekyll & Mr Hyde. Ik denk dat dat besef bij veel echte Goths bewust of onbewust leeft: je eigen verantwoordelijkheid nemen, doen wat je zelf wilt, het lef hebben de wereld naar je eigen wensen te veranderen. Je in het zwart kleden en doem-muziek luisteren omdat anderen het doen is geen eigen verantwoordelijkheid nemen. Tenzij je natuurlijk echt zelf, vanuit je eigen “ik”, in het zwart wilt lopen. Goths willen dus het leven naar hun eigen hand zetten. Alleen is er een grens aan: de dood. Daarom is het IMHO ook een van de Gothic elementen om te proberen, al is het maar in de fantasie, die grens te overschrijden; het ultiem haalbare is de dood naar je eigen hand te kunnen zetten. Ik denk dat daar een deel van de fascinatie voor vampiers, zombies, geesten, ondoden vandaan komt. Een deel van de Goths zal zich daarom ook wel bezighouden met spirituele experimenten. De quasi-Middeleeuwse elementen van het Goth-dom hebben hun oorsprong in de vroeg-industriële samenleving. Als een tegenreactie op het moderne van die tijd (stoommachines, elektriciteit, Darwin, psychologie, enz.) greep de romantiek terug op de middeleeuwen - om precies te zijn: op de geromantiseerde Middeleeuwen, met romantische herderinnetjes temidden van een angstaanjagende, wildromantische natuur, en een milde vorm van natuur-magie: de oorsprong van veel huidige Fantasy-werelden. De oer-Goths bouwden voort op die gefantaseerde Middeleeuwen, en zagen in ruïnes het verval dat het gevolg van verandering is. De huidige Gothic stijl heeft veel meer weg van de conservatieve Victoriaanse tijd (waarin de subcultuur van de romantiek was geaccepteerd en tot mode werd verheven) met zijn nep-middeleeuwse kleding en architectuur dan van de echte Middeleeuwen. De al eerder genoemde angstaanjagende natuur van de romantiek wordt door Goths aan banden gelegd. Enerzijds blijft het angstaanjagend, omdat het je nooit lukt de natuur te temmen, anderzijds is dat ook de uitdaging. Gotische architectuur en mode heeft heel veel decoraties, al dan niet gestileerd, uit de natuur overgenomen (zelfs de opera’s uit die tijd vertonen er sporen van). De Goth ziet ook dat de natuur verandert, verval, verrotting zijn daarvan het bewijs. Dat is niet slecht: verandering is de essentie, dus hoef je ook niet bang te zijn voor rottende lijken, mistige moerassen met hun stank van verrotting, en ruïnes en vervallen gebouwen zijn niet meer dan natuurlijk in het veranderingsproces. In Gothic Horror zie je dat wetenschappers proberen dat veranderingsproces onder controle te krijgen (Frankenstein, bijvoorbeeld) al dan niet met behulp van magie of het oproepen van krachten die groter zijn dan jezelf (Vathek). Volgens mij zijn er nog steeds heel veel Goths die er sterk in geloven dat het mogelijk is de wereld naar je hand te zetten; ik heb de indruk dat er onder echte hackers een groot aantal Goths zijn die dat met computerprogramma’s proberen te doen. Cyberpunk functioneert als een soort verbindingsteken tussen de Goths en de hackers; cyberGoths en cyberpunks zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden. De gemiddelde Goth zal ook beseffen dat in de maatschappij een machtsspel speelt, dat een evenwicht inhoudt. In het kort komt het er op neer dat een meester niets is zonder slaaf en de slaaf geen slaaf is zonder meester. Ze zijn beide afhankelijk van elkaar, een situatie van evenwicht vormend. Dat kom je in heel veel situaties tegen, zeker als je kijkt naar de negentiende eeuw. Een graaf zonder bedienden kan niets beginnen in zijn enorme kasteel, de bedienden zijn voor hun brood van de graaf afhankelijk. Verstoor het evenwicht en beiden verliezen. Het is niet in het belang van de slaaf dat hij ooit meester wordt, of dat alle meesters ook slaven worden. Noem het een vorm van gedifferentieerde gelijkwaardigheid: alleen door te accepteren dat anderen anders zijn, kun je tot gelijkwaardigheid komen. De slaaf is ten opzichte van de meester niet minderwaardig. Dat is een belangrijk punt, omdat Gothic geen subcultuur is, maar een tegenbeweging. Als iedereen in de tegenbeweging komt, is er niets meer om tegen te zijn. Toen Gothic in de negentiende eeuw werd geaccepteerd, transformeerde, veranderde de toenmalige Goths zich naar een nieuwe tegenbeweging, en toen die werd geaccepteerd, veranderde Gothic opnieuw. Zo zie je door de hele moderne geschiedenis bepaalde tegenbewegingen die in feite niets anders zijn dan Gothic, en waarvan alleen een bepaalde groep in de jaren ’80 de naam Gothic opgeplakt heeft gekregen, een naam die nu als geuzennaam wordt gebruikt. In spirituele zin zou je kunnen zeggen dat een Goth beseft dat het goede niet zonder het kwade kan bestaan. Als de hele wereld in het goede gelooft, is een Goth min of meer gedwongen de aandacht op het kwaad te vestigen, zodat het evenwicht in stand blijft. Als de hele wereld gaat doemdenken, springen de Goths waarschijnlijk vrolijk door de bloemenvelden gehuld in kleurige gewaden... Goths hebben het in zekere zin moeilijk, want zodra een verandering is bewerkstelligd, komt het evenwicht in gevaar. Een Goth zal dus snel een uitdaging zoeken in een nieuwe verandering. Daarom lijkt het IMHO dat een Goth nooit gelukkig is met de huidige toestand, maar ik denk dat het geluk eerder ligt in het uitdenken en bewerkstelligen van een verandering dan in het bereiken van de gewijzigde toestand. Om steeds weer te kunnen anticiperen op veranderingen en het evenwicht in stand te houden zijn twee dingen nodig: lef en creativiteit. Lef heb je nodig om tegen de geaccepteerde normen en waarden in te gaan. Als je als Goth kunst maakt, zal je moeten accepteren dat de meeste mensen het lelijk vinden, of in ieder geval hoogst verontrustend, tot niet-acceptabel. Het zal vaak overkomen als een shock-effect, hoewel het vaak niet zo bedoeld is. Bij lef is het uiteraard ook nodig een groot zelfbewustzijn te hebben, het is not done om na kritiek in een hoekje te gaan zitten pruilen. Tenslotte is kritiek op wat je maakt het bewijs dat je een tegenbeweging hebt gemaakt, iets dat tegen de stroom ingaat, en iets dat belangrijk is om de verandering te bereiken. Als Goths als Goths naar buiten treden zie je vaak de vreemdste creaturen - vrijwel geen één zal aan het huidige ideaalbeeld voldoen. Maar ze hebben zichzelf geaccepteerd zoals ze zijn en willen alleen veranderen in de door hen gewenste richting, en niet die van het ideaalbeeld. Ik heb de indruk dat bij Goths veel meer te dikke, te lange, te dunne, te korte, androgyne, misvormde, anders-gekleurde enz. mensen meedoen dan in andere “subculturen”, en dat deze door hun mede-Goths ook zonder meer worden geaccepteerd. Nep-Goths kun je op Gothic party's makkelijk spotten: het zijn diegenen die dergelijke mensen aanstaren, uitlachen, nawijzen, negeren of anderszins laten merken dat ze niet aan een ideaal voldoen. Maar in principe heeft een Goth van 150 kilo in strak latex heel wat meer lef dan zo’n meelopertje. Andersom worden dergelijke meelopers door de Goths wel geaccepteerd - gedifferentieerde gelijkwaardigheid. Creatief moet je ook zijn, als je de huidige situatie wilt veranderen moet je een eigen idee hebben van het het moet worden, en een idee hoe je die nieuwe toestand zou willen bereiken. Daarom zullen Goths naäpers ook niet snel als mede-Goths accepteren. Het kopen van een Gothic jurk in een winkel is ook niet helemaal in orde, als je het doet moet je minstens met originele accessoires komen om er nog iets van te maken - en het liefst een deel ervan zelf gemaakt of tenminste zelf getransformeerd uit iets bestaands. Ik denk zelfs dat Gothic eerder een kunststroming is (muziek, bouwkunst, tuinkunst, mode, literatuur, schilder- en beeldhouwkunst, filmkunst, toneelkunst) dan een levensstijl.Je kunt namelijk heel goed integreren in de maatschappij als Goth, sterker nog, dat is noodzakelijk om die maatschappij waartegen je je wilt afzetten te begrijpen. Het heeft geen zin iets te willen veranderen als je het wezen van het origineel niet kent. De meeste Goths zijn door het bovenstaande ook behoorlijk eigenzinnig en in de ogen van anderen soms zelfs asociaal (zoals de Goten en de Vandalen uit de vroege Middeleeuwen). Ze perverteren de maatschappij en koketteren met lelijkheid. Goths worden vaak met satanisten gelijkgesteld. Ik denk wel dat er onder Goths satanisten zijn, net zoals er onder Goths personen zijn die christelijk zijn, of islamitisch, of joods, of boeddhistisch, of wat dan ook - maar dan wel op hun manier. Een fascinatie voor verval, voor de dood, voor transformaties brengt je al snel in de duistere hoek van het spirituele leven, maar een fascinatie voor iets maakt nog niet dat je het zelf bent (vergelijk het met de vele mensen die gefascineerd zijn door het EK voetbal: door TV te kijken wordt je zelf nog geen voetballer in Oranje). Goths worden ook vaak met Nazi’s gelijk gesteld. Nazi’s hebben de geschiedenis van de 20e eeuw extreem veranderd, en hun voorgenomen veranderingen waren nog groter. Bovendien duiden hun daden op het verval van de menselijke maatschappij - opnieuw zal het fascinatie zijn dat hier een rol speelt, waar bijkomt dat de Nazi’s zelf wat trekjes hadden van de Gothic maar niet het besef hadden van de gedifferentieerde gelijkwaardigheid. Zoals er van de kijkers van het EK mensen worden geïnspireerd om ook eens een balletje te trappen (en de jonge kijkers hun carrière kunnen aanpassen) zo zullen Goths ook weleens tot satanisme en nazisme vervallen, maar zeker niet alle Goths. Tenslotte is het een individuele beweging... wie ben jij om te zeggen dat die “afvalligen” zich aan een niet-bestaande Gothic-wet moeten aanpassen? Nog eens kort samengevat wat voor mij een Goth een Goth maakt:
Zoals gezegd: Goths zijn individualisten, daarom zal iedere Goth een eigen definitie geven. Dit was mijn gothic manifest. De volgende kan zijn definitie geven....  bijvoorbeeld op het GSP forum.© Schlimazlnik 2004 |
| -*-© Steammasters 2003-*- |
| ^ Naar boven |